اوستا
لغتنامه دهخدا
اوستا. [ اَ وِ] (اِخ) (به معنی اساس، بنیاد، متنِ اصلی، پناه و یاوری) در پهلوی «اوستاک» در متون تاریخی عربی «بستاه، البستاه، ابستا، الابستا و الابستاق» آمده است. کتاب مذهبی ایرانیان قدیم و زردشتیان و یکی از آثار قدیمی و شاید قدیم‌ترین اثر مکتوب مردم ایران است. تعیین زمان و قدمت آن بسته به تعیین زمان زردشت می‌باشد. این کتاب در قدیم ظاهراً بسیار بزرگ بوده است و در روایات اسلامی آمده است که بر روی دوازده‌هزار پوست گاو نوشته شده بوده است که اسکندر آنرا سوزاند. در زمان بلاش (اول) اشکانی و سپس در دوره‌ی ساسانیان (در زمان اردشیر بابکان بوسیله‌ی تنسر و پسرش شاپور بوسیله‌ی آذربد مهر سپندان) به جمع‌آوری و ترتیب و تدوین اوستا پرداختند. و گویند اوستای کنونی یک پنجم آن است. در زمان ساسانیان تفسیری به زبان پهلوی بر اوستا نوشتند که آنرا «زند» گویند و غالباً اوستا را با کلمه‌ی زند با هم می‌آورند و سپس شرحی بر زند نوشتند و آنرا «پازند» نامیدند که زبانش پاکتر و روان‌تر از زبان زند می‌باشد. یعنی هُزوارِش (بشرح و تفسیر و توضیح و بیان) در آن وجود ندارد.
اوستا دارای ۲۱ نسک و در پنج قسمت است. یسنا (دارای ۷۲ فصل که ۱۷ فصل آن گاتها را تشکیل می‌دهد)، ویسپرد، وندیداد، یشتها، خرده اوستا. قسمت‌های مختلف اوستا در زمان‌های مختلف و بوسیله‌ی اشخاص نوشته شده است و گویند فقط گاتها از خود زردشت است. اوستا مشتمل است بر نیایش اهورمزدا و امشاسپندان و ایزدان و موضوع‌های اخلاقی و دینی و داستان‌های ملی و غیره. اوستا ظاهراً اول بار در قرن ۱۸ م. بوسیله‌ی آنکِتیل دوپِرون به زبان فرانسوی ترجمه و در ۱۷۷۱ م. در سه جلد در پاریس منتشر شد و سپس مستشرقین بزرگ و به خصوص آلمان‌ها به این کتاب توجه خاص کردند و همه‌ی کتاب و یا قسمتی از آنرا ترجمه کردند مانند اشپیگل (ترجمه‌ی آلمانی، سه جلد ۱۸۵۲ - ۱۸۶۳ م. لایپزیک)، دو هارله (ترجمه‌ی فرانسوی ۱۸۸۱ م. پاریس) و دارمستتر (ترجمه‌ی فرانسوی سه جلد ۱۸۹۲ - ۱۸۹۳ پاریس) فریتس ولف (ترجمه‌ی آلمانی ۱۹۱۰ استراسبورگ) بارتولومه، گلدنر و غیره. یشتها (در دو مجلد) و یسنا (در دو مجلد) و گاتها و وندیداد به فارسی ترجمه شده و در بمبئی و ایران بطبع رسیده است. (از دایرةالمعارف فارسی). بگفته‌ی »دینکرت» در عهد هخامنشیان دو نسخه از اوستا در ایران بوده است که اسکندر یکی را در آتش‌سوزی استخر سوخته و نسخت دیگر را اسکندر با خود برده و آنچه راجع به طب و نجوم و فلسفه و جغرافیا و جز آن بوده به یونانی نقل داده و بخش‌های دیگر ازمیان رفته است. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). اوستا در یک عصر و به یک زبان نوشته نشده. قسمتی که به زردشت منسوب است و قدیم ترین جزء اوستاست موسوم به «گاتها» می‌باشد و آن هفده سرود است. (یادداشت ایضاً). بر حسب روایات در سال سی‌امین سلطنت گشتاسب، زردشت این کتاب را بر دوازده هزار پوست گاو به خط زرین به گشتاسب عرضه می‌کند و او دین زردشت می‌پذیرد. اوستا دارای هشتادوسه هزار کلمه است و تفسیر پهلوی اوستا که در دوره‌ی ساسانیان شده است امروزه متجاوز از یکصدوچهل هزار کلمه است. در زمان شاهان ساسانی بگرد کردن پراکنده‌های اوستا پرداخته‌اند و تنها ۳۴۸ فصل بدست آمده است از محفوظات موبدان و آنرا به بیست ویک نسک بخشیده‌اند و از اوستای ساسانی نیز امروز ظاهراً بیش از یک ربع آن در دست نیست.
گفتارهای دیگر:
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر
نظرتان درباره این پست را به اشتراک بگذارید.
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.