‏نمایش پست‌ها با برچسب اهل حق. نمایش همه پست‌ها
‏نمایش پست‌ها با برچسب اهل حق. نمایش همه پست‌ها

شنبه، خرداد ۱۳، ۱۴۰۲

آشنایی با گاهشماری کردی سلطانی (تقویم اهل حق/ تقویم یارسان)

گاهشماری کردی سلطانی

در میان یارسان (اهل حق) برای برگزاری مراسم دینی و آئینی و بخصوص روزه‌ی خود (روزه مَرنو و قَوَّل‌طاس)، دو گاهشماری مورد استفاده قرار می‌گیرد:

۱- تقویم «کردی گرمسیری سلطانی» ارائه شده توسط سید خلیل عالی‌نژاد.

در گاهشمار «کردی گرمسبری سلطانی» هر فصل ۹۰ روزِ کامل (سه ماهِ ۳۰ روزه بدون کسر یا اضافه) است که همه ساله در تاریخ معین و ثابتی آغاز می‌شود.
پنج روز در سال بنام «تار» یا «پنجه‌تار» یا «پنجه و تار» یا «تارپنجه» محسوب می‌شود که در سال‌های کبیسه به شش روز افزایش می‌یابد. یک روز اضافه در آخرین روز اسفند همان سالی که کبیسه است (یعنی ۳۰ اسفند هجری خورشیدی) قرار می‌گیرید. در نتیجه سال‌های کبیسه عملاً هیچ تغییری در فرا رسیدن فصل‌های «کردی گرمسیری سلطانی» بوجود نمی‌آورد. اولین روزِ سال همیشه ثابت بوده و در روز ۲۵ بهمن هجری خورشیدی واقع می‌شود. روزهای پنجه از ۲۵ اسفندماه خورشیدی آغاز شده و تا پایان سال ادامه دارد.


۲- تقویم «کردی یاری سلطانی» یا «تقویم گوران»، ارائه شده توسط سید محمد حسینی به کوشش سید حشمت‌الله میره‌بیگی (آژنگ). در حال حاضر، این گاهشماری جهت انجام امور دینی بیشتر مورد توجه و استفاده یارسان است.

در گاهشمار «کردی یاری سلطانی» هر فصل ۹۰ روزِ کامل (سه ماهِ ۳۰ روزی بدون کسر یا اضافه) است که همه ساله در تاریخ معین و ثابتی آغاز می‌شود.
پنج روز در سال بنام «تار» یا «پنجه‌تار» یا «پنجه و تار» یا «تارپنجه» محسوب می‌شود که در سال‌های کبیسه به شش روز افزایش می‌یابد. یک روز اضافه در آخرین روز اسفند همان سالی که کبیسه است (یعنی ۳۰ اسفند هجری خورشیدی) قرار می‌گیرید. در نتیجه سال‌های کبیسه عملاً هیچ تغییری در فرا رسیدن فصل‌های «یاری سلطانی» بوجود نمی‌آورد.
اولین روزِ سال همیشه ثابت بوده و در روز ۳۰ دی‌ماه هجری خورشیدی واقع می‌شود. روزهای پنجه در سال‌های عادی از یکم فروردین شروع شده و تا پنجم فروردین ادامه دارد و در سال‌های کبیسه از سی‌اُم اسفند ماه خورشیدی آغاز می‌شود و تا پایان پنجم فروردین ادامه دارد.

شنبه، خرداد ۰۶، ۱۴۰۲

اَهْلِ حَقّ (یارسان/ آئین یاری)

مدخل «اهل حق» در دایرةالمعارف بزرگ اسلامی جلد چاپی ۱۰ به قلم مسعود جلالی مقدم و داریوش صفوت.

مطالب ذکر شده در پاورقی‌ها در اصل مقاله نیست. این مطالب عیناً از کتب «برهان‌الحق» تالیف نورعلی الهی، «نامه سرانجام (کلام خزانه)» به شرح و تفسیر و تعلیقات صدیق صفی‌زاده، و مقاله «اشتراکات و افتراقات خاندان‌های اهل حق» نوشته آرش گودرزی و مهدی عسکری جهت فهم و آشنایی بیشتر با دیدگاه آنان نقل شده است.

اَهْلِ حَقّ (یارسان)

گروه مذهبی ایرانی با گرایش‌های عرفانی، با آداب و متون مذهبی خاص خود و دارای بعضی اعتقادات كه در مواردی با برداشت‌های رسمی و متشرعانۀ اسلامی مطابقت ندارند. این آیین كه در میان طوایف كرد، لر و ترك زبان پیروان بسیار دارد، در بستری اسلامی رشد كرده است و در عین حال، به سبب غلو در حق حضرت علی (ع) با سایر فرق غالی شیعه قرابت دارد، اما با اینهمه، بعضی از مبادی آن را می‌توان در اعتقادات و سنت‌های فكری و فرهنگ عامۀ مردمان ساكن غرب ایران جست‌وجو كرد و رگه‌هایی از معتقدات ایرانی پیش از اسلام را نیز در آن یافت.  

این آیین به «آیین حق» یا «آیین حقیقت» یا «دین حقیقت» نام‌بردار است. از این رو، پیروان آن «اهل حق» خوانده شده‌اند؛ لیكن نام دیگر رهرو این طریق «یار» است از این روی، اهل حق را «یارستان» یا با تخفیف «یارسان» نیز گفته‌اند. در جایی، از این آیین به صورت «آیین كُردان» یاد شده («خرده سرانجام»، ص ۵۸۲)؛ از آن روی كه از زمان سلطان اسحاق (نک‍ : دنبالۀ مقاله) عنصر كُردی سهم اصلی و مهمی در چگونگی و تحولات این مكتب و فرقه داشته است و نیز مهم‌ترین كتب مذهبی این فرقه به زبان كردی (گویش گورانی) است. اگرچه بعداً به تركی نیز «كلام‌ها»ی بسیاری پدید آمد و آثار مهمی به زبان لكی هم به اهل حق مربوط است. پیروان یارسان در استان كرمانشاهان، همدان، تهران و حدود رودهن و جاجرود و شهریار و همچنین در خراسان و نیز در میان كردهای عراق و تركیه پراكنده‌اند.