بِهِشْت
بِهِشْت، جایگاهی در
جهان پس از مرگ كه انسانِ رستگار در آن زندگی آرمانی را تجربه خواهد كرد.
در قرآن كریم، از این جایگاه با نام‌های «الجنة» و «الفردوس» و گاه با تعبیرهای وصفی «نَعیم» و «حُسنی»
سخن رفته است. در زبان فارسی اگر چه واژۀ الجنة به صورت جنت از كاربردی گسترده
برخوردار بوده، اما هرگز واژۀ پیش از اسلامی «بهشت» را تحت‌‌الشعاع خود نساخته
است.
تجربۀ زیستِ آرمانی در
بهشت، وجه مشترك تلقی‌های اسلامی از آن است؛ اما دربارۀ ویژگی‌های این زیست و
نیز دربارۀ زمینه‌هایی كه دست‌یابی به چنین زیستی را ممكن می‌سازد، دیدگاه‌های
بسیار متنوعی وجود دارد. بخشی از این تنوع ناشی از اختلاف رویكرد نسبت به آموزه‌های
دینی و تفاوت در مبانی دین‌شناختی است. به موازات پرسش متكلمان از آنكه مثلاً
آیا نعمت‌های بهشتی پایانی خواهد داشت؟ صوفیه از آن پرسش كرده‌اند كه بهشتیان
از چه موهبتی برتر از نعمت‌های مادی برخوردار خواهند بود؟ دربارۀ پرسشهای طرح
شده در باب سلوك دنیوی انسان برای دست‌یابی بر بهشت، متكلمان از آن پرسیده‌اند
كه آیا گناهكار توبه ناكرده ممكن است با شفاعت یا مغفرت الاهی به بهشت درآید
و صوفیه در این نكته درنگ داشتند كه آیا بندگی خدای كردن به ازای راه یافتن
به بهشت انسان را سزاوار است؟
اثبات اینكه بهشتی
وجود خواهد داشت، بخشی از مباحث آخرتشناسی اسلامی است كه در عمل فرعی بر
اثبات آخرت است. سخن از اینكه حیات انسان در بهشت، حیاتی جسمانی یا روحانی
خواهد بود، نیز از مباحث مهم كلامی ـ فلسفی در حوزۀ آخرتشناسی است؛ اما آنچه
به طور مشخص به بهشت مربوط می‌شود، سخن از چگونگی زیست آرمانی در آنجاست.
