قربانی در آیین یهود (آشنایی با قربانی در یهودیت و پی‌بردن به اهمیت آن)

قربانی در آیین یهود

آشنایی با قربانی در یهودیت و پی‌بردن به اهمیت آن

نحوه آدرس‌دهیِ آیاتِ کتاب مقدس در این مقاله به شکل زیر است: 

نام کتاب، شماره آیه : شماره فصل. 

برای مثال: آیه سوم از فصل یازدهم کتاب ارمیا (ارمیا ۱۱:۳).

چکیده

آیین قربانی از کهن‌ترین آیین‌های تمام ادیان، اعم از ابتدایی و پیشرفته، است. انسان‌ها در تمام ادوار کوشیده‌اند تا با تقدیم هدیه و قربانی به خدا یا خدایان، خشنودی آنها را جلب کرده، از خشم و غضبشان جلوگیری کنند. قرآن کریم منشأ قربانی در ادیان را امر الاهی می‌داند: «براى هر امتى قربانگاهى قرار دادیم، تا نام خدا را (به هنگام قربانى) بر چهارپایانى که به آنان روزى داده‏ایم، ببرند». این آیین در طول دوره‌های مختلف به علل گوناگون، دستخوش تغییر و تحول‌های زیادی شده است. آیین قربانی در ادیان مختلف، دارای شباهت‌هایی، از جمله یاد خدا و تقرب به او در قربانی‌، است و در مواردی نیز با یکدیگر اختلاف دارند، مثل جایگاه قربانی در شریعت، نحوه ادای قربانی و... . یکی از ادیان زنده و نزدیک به اسلام، یهودیت است. آیین قربانی در یهودیت نیز فراز و نشیب‌هایی را به خود دیده است. وابستگی مستقیم قربانی به معبد مقدس یهودیان، این آیین را، پس از تخریب معبد، به تعطیلی کشاند. در مراحل بعد یهودیان جایگزین‌هایی را برای قربانی در نظر گرفتند. در این نوشتار بر آنیم تا به بررسی جنبه‌های مختلف قربانی در یهودیت مثل پیشینه و پیدایش قربانی، جایگاه قربانی، گونه‌های قربانی، تحولات قربانی و... بپردازیم.

احکام 613 گانه تورات با توضیحات

احکام ۶۱۳ گانه تورات با توضیحات

(اوامر و نواهی تورات؛ بایدها و نبایدهای تورات)

اصل مقاله + پاورقی‌

پاورقی‌ها در اصل مقاله نیست. این توضیحات برای فهم بهتر مطالب و اصطلاحاتِ بکار رفته در متن، توسط ویراستار افزوده شده تا مطالب برای خوانددگانِ بعضاً کم‌اطلاع یا حتی آنانی‌که برای اولین‌بار با این کلمات و واژگان آشنا می‌شوند جذابیت داشته باشد. مطالبی که در پاورقی‌ها آورده شده، تماماً از کتاب مقدس و نوشته‌های یهودیان می‌باشد.

نحوه آدرس‌دهی آیاتِ کتاب مقدس در این مقاله به شکل زیر است: 

نام کتاب، شماره آیه : شماره فصل. 

برای مثال: آیه سوم از فصل یازدهم کتاب ارمیا (ارمیا ۱۱:۳).

بر طبق سنتِ حاخامى، تورات مقدس (توراتنو هقدوشا) حاوى ۶۱۳ فرمان (اعم از اوامر و نواهى) است. یک معلم فلسطینى به نام ربى سیملاى (R. Simlai) چنین مى‌گوید: «۶۱۳ فرمان در سینا بر موسى وحى شد: ۳۶۵ فرمان، برابر با تعداد روزهاى سال شمسى، راجع به نواهى‌اند و ۲۴۸ فرمان، برابر با تعداد اعضاى بدن انسان، راجع به اوامر» (مکوت، ۲۳ ب). چنین احصایى، که ظاهراً مبتنى بر یک سنت باستانى است، در گفته‌هاى برخى از دانشمندان یهودى بروز کرد و در مکتب ربى عقیوا (R. Akiva) شکل گرفت و متجلى شد.

آشنایی با تقویم عبری (Hebrew Calendar or Jewish Calendar)

مناسبت‌ها و اعیاد عبری در یک نگاه

آشنایی با تقویم عبری

اولين دستور خداوند به بنی‌اسرائيل، تعيين حلول ماه عبری «نيسان/ اَبیب» به عنوان مبدأ شمارش ماه‌های سال می‌باشد:

خداوند به مُشه (حضرت موسی) و اَهَرون (هارون) در سرزمين مصر چنين فرمود:

۱ و خداوند موسی و هارون را در زمین مصر مخاطب ساخته، گفت:  ۲ «این ماه برای شما سر ماه‌ها باشد، این اول از ماه‌های سال برای شماست» (خروج ۲ - ۱: ۱۲).

بر اين اساس، تعيين شماره‌ی روزها، آغاز ماه‌ها و شمارش سال‌ها از مهمترين موضوع‌های مورد توجه علمای يهود بوده است. طبق فرمان خداوند، اعياد سه‌گانه‌ی يهود (پسح: سالگرد خروج بنی‌اسرائيل از مصر برابر با «۱۵ نیسان» - شاووعُوت: نزول تورات مقدس (توراتنو هقدوشا) در كوه سينا برابر با «۶ سیوان» - سوكُوت: جشن سايه‌بان‌ها/ عید خیمه‌ها برابر با «۱۵ تیشری») می‌بايست در موعد مقرر و با مراسم عبادی ويژه برگزار گردد.

گذری بر جشن‌ها و اعیاد سالیانه مسیحیان

گذری بر جشن‌ها و اعیاد سالیانه مسیحیان

مسیحیان دارای جشن‌ها، و اعیاد بسیاری در طی سال هستند. برخی از آنها مانند روز کریسمس هر سال در یک تاریخ مشخص رُخ می‌دهند؛ در صورتی که برخی از آنها در محدوده‌ای از تاریخ در نوسان هستند. یکی از اعیاد اصلی مسیحیان که داری تاریخ متغیر است عید پاک یا عید قیام است و از آن جهت که تاریخ بسیاری از اعیاد در ارتباط با عید قیام قرار دارد از اینرو تاریخ آنها نیز متغیر می‌باشد. هر یک از این اعیاد دارای تاریخچه و همراه با مراسم خاصی هستند که سعی شده است تا در حد لازم به آن پرداخته شود.

لازم به ذکر است که این اعیاد بر دو بخش تقسیم می‌شوند، یک بخش از آن اعیاد جهانی و عمومی هستند که معمولاَ توسط ایمانداران سراسر دنیا برگزار می‌شود، و بخش دیگر، اعیاد و جشن‌هایی هستند که توسط یک یا چند منطقه، و یا یک یا چند کشور خاص برگزار می‌شوند. در اینجا سعی بر این است که بتوانیم پاسخگوی هر دو بخش باشیم.

خدا هشدار داد که پادشاه نخواهید

«خدا هشدار داد که پادشاه نخواهید»

احتمالاً اثرگذارترین کتاب در رشد و بالندگی تمدن غربی کتاب مقدس باشد. البته ریشه‌‌ی نام‌اش (Bible) در زبان یونانی به‌سادگی به معنای کتاب است. تا به روزگاران اخیر در غرب مسیحی کتاب مقدس همچنان سنگ محکِ تقریباً همه‌ی مباحثات و مجادلات بر سر اخلاق و حکومت بود. یکی از قطعات رسایِ «عهد عتیق» در باب حکومت آن جاست که خدا به بنی‌اسرائیل که در آغاز در وضع بی‌دولتی می‌زیستند -حاکمی نداشتند تا از ایشان مالیات بستاند و سرباز‌گیری کند- هشدار می‌دهد که طلب پادشاه داشتن به سیاق ملت‌های دیگر نکنند. لیکن در کتابِ نخستِ سموئیل، اهالی یهود خواهان یک پادشاه شدند، و خداوند سموئیل را گفت که پادشاه داشتن به چه معناست (اول سموئیل فصل هشت). همان‌گونه که در بابِ «داوران» آمده، تا آن هنگام «پادشاهی در میان بنی‌اسرائیل نبود؛ هر که به آن کاری بود که در چشم‌اش درست می‌نمود» و فقط داورانی بودند جهت حل اختلافات. برای قرن‌ها این داستان به یاد اروپایی‌هایِ مسیحی می‌آورد که خدا نه تنها خود حکومتی بر روی زمین برپا نکرده بلکه خود بندگان‌اش را از طلب آن نیز برحذر داشته است. توماس پین، لرد اکتون و لیبرال‌های دیگر بارها این داستان را در نوشته‌های‌شان نقل کرده‌اند.

ده فرمان چیست؟

ده فرمان چیست؟

کتاب مقدس پاسخ می‌دهد

نحوه آدرس‌دهیِ آیاتِ کتاب مقدس در این مقاله به شکل زیر است: 

نام کتاب، شماره فصل : شماره آیه. 

برای مثال: آیه سوم از فصل یازدهم کتاب ارمیا (ارمیا ۱۱: ۳).

ده فرمان قوانینی هستند که خدا به قوم باستان اسرائیل داد.‏ این قوانین به عنوان «ده کلمه» نیز یاد شده است که ترجمهٔ لغت‌به‌لغت عبارت عبری اَسِرِت هِدْواریم است.‏ این عبارت سه‌مرتبه در تورات مقدس ( توراتنو هقدوشا) که نخستین پنج کتابِ کتاب مقدّس را تشکیل می‌دهد،‏ به چشم می‌خورد.‏—‏خروج ۳۴:‏۲۸؛‏ تَثنیه ۴:‏۱۳؛‏ ۱۰:‏۴‏.‏

خدا ده فرمان را بر دو لوح سنگی به نگارش درآورد و آن‌ها را به دست موسی،‏ نبی خود در کوه سینا داد.‏ (‏خروج ۲۴:‏۱۲-‏۱۸‏)‏.

ده فرمان در خروج ۲۰:‏۱-‏۱۷ و تَثنیه ۵:‏۶-‏۲۱ به ثبت رسیده است.‏

ده فرمان بخشی از شریعت موسی بود.‏ شریعت شامل بیش از ۶۰۰ فرمان دیگر و عهدی نیز می‌شد که خدا با قوم اسرائیل باستان بسته بود.‏ (‏خروج ۳۴:‏۲۷‏— و خداوند به موسی گفت: «این سخنان را تو بنویس، زیرا که به حسب این سخنان، عهد با تو و با اسرائیل بسته‌ام.»‏)‏ خدا به قوم اسرائیل وعده داد که اگر از شریعت موسی اطاعت می‌کردند،‏ برکت می‌یافتند.‏ (‏تَثنیه ۲۸:‏۱-‏۱۴‏)‏

شرح کلی کتاب مقدس (عهد قدیم و عهد جدید)، توراتِ شفاهی، میشنا، گِمارا، تلمود و شولحان‌عاروخ

کتاب مقدس

شرح کلی

نحوه آدرس‌دهیِ آیاتِ کتاب مقدس در این مقاله به شکل زیر است: 

نام کتاب، شماره آیه : شماره فصل. 

برای مثال: آیه سوم از فصل یازدهم کتاب ارمیا (ارمیا ۱۱:۳).

کتاب مقدس یهود (آیین و شریعت موسوی) «تورا» یا «توراه» یا «تورات مقدس» (توراتنو هقدوشا) نامیده می‌شود که در میان همگان به نام «عهد عتیق» یا «عهد قدیم» مشهور است که مسیحیان نیز به آن اعتقاد دارند و آن‌را پایه و اساس «عهد جدید» می‌دانند که به آئین حضرت عیسی مسیح می‌پردازد.

با این همه، آن چه که «عهد عتیق» نامیده می‌شود، نه تنها تورات مقدس را در بر می‌گیرد، بلکه شامل کتب انبیاء و اولیای یهود نیز می‌شود و جمعا ۳۹ کتاب (صحیفه) را در برمی‌گیرد و «کتاب مقدس» نامیده می‌شود.

صحیفه‌های پنج‌گانه تورات مهمترین بخش از کتاب مقدس یهود است. پس از آن ۲۱ صحیفه انبیاء و به دنبال آن ۱۳ کتاب اولیاء و خاصان خداوند است که ضمیمه تورات و کتب انبیاء شده و آنها را نوشته‌های مقدس می‌نامند.

گروه اول را به زبان عبری تورا (تورات) תורה (Tora)، گروه دوم را نِویئیم (انبیا) נביאים Neviim)) و گروه سوم را کِتوویم/ کِتوبیم (مکتوبات) כתובים Ketuvim)) می‌نامند و جمع این سه گروه «تَنَخ» תנ"ך Tanakh)) خوانده می‌شود که سرواژه‌ی سه گروهِ کتاب‌های نامبرده است و در آئین مسیحیت پایه و اساس شریعت پیروان آن دین قرار گرفته و آن را «عهد عتیق» می‌نامند.

شعر در دین یهود

شعر در دین یهود

در دین یهود ۱۰ سرود "خاص و معروف" وجود دارد که ۹ سرود از ابتدای آفرینش تاکنون سرائیده شده و دهمین آنها هنگام ظهور منجی عالم (ماشیح) سروده خواهد شد. این سرودها عبارتند از:

سرود اول را حضرت آدم پس از توبه از گناهش سرود (מזמור שיר ליום השבת).

دوم: مشه (حضرت موسی) و بنی‌اسرائیل پس از عبور از دریای سرخ (אז ישיר).

سوم: میریام (حضرت مریم) و زنان یهود پس از گذشتن از دریا.

چهارم: سرود "چاه" هنگام یافتن آب پس از مرگ میریام در بیابان.

پنجم: یهُوشوعَ (یُوشَع بن نون) پس از جنگ با ۳۱ سلطان اموری در گیدعون.

ششم: دِبُورا و باراق پس از پیروزی بر سیسرا.

هفتم: حنا پس از اعطای فرزندش شِموئل از جانب خداوند.

هشتم: داوید(حضرت داوود) پس از رهائی از دست دشمنان و شائول.

نهم: شلومو (سلیمان) غزل غزل‌ها یا شیرهشیریم.

توطئه قتل، مصلوب شدن و رستاخیزِ عیسی مسیح به روایت انجیل یوحنا (ترجمه قدیم)

 انجیل یوحنا  فصل  ۱۸    (ترجمه قدیم)

  دستگیری عیسی  

  (متی ۲۶: ۴۷-۵۶؛ مرقس ۱۴: ۴۳-۵۲؛ لوقا ۲۲: ۴۷-۵۳)

 ۱ چون عیسی این را گفت، با شاگردان خود به آن طرف وادی قدرون رفت و در آنجا باغی بود که با شاگردان خود به آن در آمد.  ۲ و یهودا که تسلیم کننده وی بود، آن موضع را می‌دانست، چونکه عیسی در آنجا با شاگردان خود بارها انجمن می‌نمود.  ۳ پس یهودا لشکریان و خادمان از نزد روسای کهنه و فریسیان برداشته، با چراغها و مشعلها و اسلحه به آنجا آمد.  ۴ آنگاه عیسی با اینکه آگاه بود از آنچه می‌بایست بر او واقع شود، بیرون آمده، به ایشان گفت: «که را می‌طلبید؟»  ۵ به او جواب دادند: «عیسی ناصری را!» عیسی بدیشان گفت: «من هستم!» و یهودا که تسلیم کننده او بود نیز با ایشان ایستاده بود.  ۶ پس چون بدیشان گفت: «من هستم،» برگشته، بر زمین افتادند.  ۷ او باز از ایشان سوال کرد: «که را می‌طلبید؟» گفتند: «عیسی ناصری را!»  ۸ عیسی جواب داد: «به شما گفتم من هستم! پس اگر مرا می‌خواهید، اینها را بگذارید بروند!»  ۹ تا آن سخنی که گفته بود تمام گردد که «از آنانی که به من داده‌ای یکی را گم نکرده‌ام.»  ۱۰ آنگاه شمعون پطرس شمشیری را که داشت کشیده، به غلام رئیس کهنه که ملوک نام داشت زده، گوش راستش را برید.  ۱۱ عیسی به پطرس گفت: «شمشیر خود را غلاف کن! آیا جامی را که پدر به من داده است ننوشم؟»

توطئه قتل، مصلوب شدن و رستاخیز عیسی مسیح به روایت انجیل لوقا (ترجمه قدیم)

 انجیل لـوقـا  فصل  ۲۲    (ترجمه قدیم)

  توطئه علیه عیسی  

  (متی ۲۶: ۱-۵؛ مرقس ۱۴: ۱-۲)

 ۱ و چون عید فطیر که به فصح معروف است نزدیک شد،  ۲ روسای کهنه و کاتبان مترصد می‌بودند که چگونه او را به قتل رسانند، زیرا که از قوم ترسیدند.

   طرح خیانت یهودا  

  (متی ۲۶: ۱۴-۱۶؛ مرقس ۱۴: ۱۰-۱۱)

۳ اما شیطان در یهودای مسمی به اسخریوطی که از جمله آن دوازده بود داخل گشت،  ۴ و او رفته با روسای کهنه و سرداران سپاه گفتگو کرد که چگونه او را به ایشان تسلیم کند.  ۵ ایشان شاد شده، با او عهد بستند که نقدی به وی دهند.  ۶ و او قبول کرده، در صدد فرصتی برآمد که او را در نهانی از مردم به ایشان تسلیم کند.

توطئه قتل، مصلوب شدن و رستاخیزِ عیسی مسیح به روایت انجیل مَرقُس (ترجمه قدیم)

انجیل مَرقُس  فصل  ۱۴    (ترجمه قدیم)

  توطئه قتل عیسی  

  (متی ۲۶: ۱-۵؛ لوقا ۲۲: ۱-۲)

 ۱ و بعد از دو روز، عید فصح و فطیر بود که روسای کهنه و کاتبان مترصد بودند که به چه حیله او را دستگیر کرده، به قتل رسانند.  ۲ لیکن می‌گفتند: «نه در عید مبادا در قوم اغتشاشی پدید آید.»

  تدهین عیسی با عطر  

  (متی ۲۶: ۶-۱۳؛ یوحنا ۱۲: ۱-۱۱)

۳ و هنگامی که او در بیت عنیا در خانه شمعون ابرص به غذا نشسته بود، زنی با شیشه‌ای از عطر گرانبها از سنبل خالص آمده، شیشه را شکسته، بر سر وی ریخت.  ۴ و بعضی در خود خشم نموده، گفتند: «چرا این عطر تلف شد؟  ۵ زیرا ممکن بود این عطر زیادتر از سیصد دینار فروخته، به فقرا داده شود.» و آن زن را سرزنش نمودند.  ۶ اما عیسی گفت: «او را واگذارید! از برای چه او را زحمت می‌دهید؟ زیرا که با من کاری نیکو کرده است،  ۷ زیرا که فقرا را همیشه با خود دارید و هرگاه بخواهید می‌توانید با ایشان احسان کنید، لیکن مرا با خود دائما ندارید.  ۸ آنچه در قوه او بود کرد، زیرا که جسد مرا بجهت دفن، پیشْ تدهین کرد.  ۹ هرآینه به شما می‌گویم در هر جایی از تمام عالم که به این انجیل موعظه شود، آنچه این زن کرد نیز بجهت یادگاری وی مذکور خواهدشد.»

توطئه قتل، مصلوب شدن و رستاخیزِ عیسی مسیح به روایت انجیل مَتی (ترجمه قدیم)

انجیل مَتی  فصل  ۲۶    (ترجمه قدیم)

  توطئه قتل عیسی  

  (مرقس ۱۴: ۱-۲؛ لوقا ۲۲: ۱-۲)

 ۱ و چون عیسی همه این سخنان را به اتمام رسانید، به شاگردان خود گفت:  ۲ ‌«می‌دانید که بعد از دو روز عید فصح است که پسـر انسان تسلیم کرده می‌شود تا مصلوب گردد.»  ۳ آنگاه رؤسای کَهَنِه و کاتبان و مشایخ قوم در دیوانخانه رئیس کهَنه که قیافا نام داشت جمع شده،  ۴ شورا نمودند تا عیسی را به حیله گرفتار ساخته، به قتل رسانند.  ۵ اما گفتند: «نه در وقت عید مبادا آشوبی در قوم بر پا شود.»

  تدهین عیسی با عطر  

  (مرقس ۱۴: ۳-۹؛ یوحنا ۱۲: ۱-۱۱)

 ۶ و هنگامی که عیسی در بیت عَنْیا در خانه شمعون ابرص شد،  ۷ زنی با شیشه‌ای عطر گرانبها نزد او آمده، چون بنشست بر سر وی ریخت.  ۸ اما شاگردانش چون این را دیدند، غضب نموده، گفتند: «چرا این اسراف شده است؟  ۹ زیرا ممکن بود این عطر به قیمت گران فروخته و به فقرا داده شود.»  ۱۰ عیسی این را درک کرده، بدیشان گفت: «چرا بدین زن زحمت می‌دهید؟ زیرا کار نیکو به من کرده است.  ۱۱ زیرا که فقرا را همیشه نزد خود دارید اما مرا همیشه ندارید.  ۱۲ و این زن که این عطر را بر بدنـم مالید، بجهـت دفـن مـن کرده است.  ۱۳ هرآینه به شما می‌گویم هر جایی که در تمام عالم بدین بشارت موعظه کرده شـود، کار این زن نیز بجهت یادگاری او مذکـور خواهد شد.»